Haarcyclus
Haarfollikels ondergaan levenslang gemiddeld 25 keer de haarcyclus. De haarcyclus bestaat uit verschillende fasen die elkaar afwisselen: de anagene fase (groeifase), catagene fase (overgangsfase), telogene fase (rustfase) en exogene fase (uitvalfase). De anatomie van de haarfollikel verandert gedurende de haarcyclus. Het lagere gedeelte van de haarfollikel wordt vernietigd tijdens de catagene fase (overgangsfase), en opnieuw gevormd tijdens de anagene fase (groeifase). Ook verandert de haarschacht van een dik en gepigmenteerd haartje in de anagene fase, naar een dun en minder gepigmenteerd haartje in de catagene en telogene fase. Het haar in de catagene en telogene fase wordt ook wel ‘’dood’’ genoemd gezien er geen actieve eiwitproductie meer plaatsvindt. Waar de anagene – catagene- telogene (- anagene etc.) fasen elkaar in dezelfde volgorde afwisselen, treedt de exogene fase onafhankelijk van de haarcyclus op. De exogene fase waarin het telogene haar uitvalt kan zowel plaatsvinden in de telogene fase als in de anagene fase na vorming van een nieuw haartje.
Na de eerste vorming van de haarfollikels in de baarmoeder, starten de haarfollikels de haarcyclus met de catagene fase. De catagene fase (overgangsfase) wordt onderverdeeld in drie subfasen: de vroege (I), middelste (II) en late fase (III). Tijdens de catagene fase vinden er drie belangrijke processen plaats:
1. De dermale papil wordt kleiner en krimpt
2. De binnenste, buitenste laag en de haarmatrix worden (gedeeltelijk) vernietigd. Een klein deel van de haarmatrix overleeft.
3. De haarschacht maakt zich los van de haarfollikel, en vormt een kapje aan de basis. Dit catagene haar is gestopt met groeien, verliest pigment en wordt lichter van kleur. De catagene fase is kort en duurt ongeveer 2-3 weken. Bij een gezonde persoon bevindt minder dan 1% van de haarfollikels op het hoofd zich in de catagene fase.
De telogene fase (rustfase) duurt gemiddeld drie maanden. Het vindt plaats tussen de catagene fase en de anagene fase. Tijdens de telogene fase zijn de haarfollikel en de dermale papil op zijn kleinst. De gehele haarfollikel bevindt zich boven het dermale vetweefsel. Het telogene haar is dun, weinig gepigmenteerd, en maakt zich klaar op de exogene fase (uitvalfase). Ongeveer 10-15 % van alle haarfollikels bevinden zich op een bepaald moment in de tijd in de telogene fase.
Tijdens de exogene fase (uitvalfase) maakt het haar zich actief klaar om uit te vallen. De exogene fase eindigt wanneer het haar is uitgevallen (= teloptosis). Bij de meerderheid van de personen vallen de telogene haren uit in de overgang van de telogene fase naar de anagene fase. De haarfollikel blijft tot de vorming van een nieuw haartje in de anagene fase ‘’leeg’’. Bij gezonde personen is dit van korte duur. De lege haarfollikel in de telogene fase wordt ‘’kenogeen’’ genoemd, en de periode tot de vorming van een nieuw haartje in de anagene fase wordt ‘’de kenogene fase’’ genoemd. Echter, het komt ook voor dat er een nieuwe haar wordt gevormd zonder dat het telogene haar is uitgevallen. Dit telogene haar lift als het ware mee met de nieuwe haarcyclus. De exogene fase vindt dan plaats in de anagene fase. De haarfollikel heeft dan geen periode van een lege haarfollikel gehad.
Gedurende de anagene fase (groeifase) wordt er een nieuw haartje gevormd en vindt de haargroei plaats. De anagene fase wordt onderverdeeld in zes subfasen (I-VI). Tijdens de vroege anagene fase (I – II) worden de haarmatrix en de dermale papil groter. Tijdens anageen fase III wordt de haarmatrix zichtbaar. De haarmatrix maakt de haarschacht en de binnenste laag van de haarfollikel aan. Verder wordt de bulge geactiveerd, die de buitenste laag van de haarfollikel vormt en zorgt voor de verdere groei van de haarfollikel. Gedurende anageen fase III en IV vindt de haarpigmentatie plaats. Tijdens anageen fase IV – V is de haarschacht volledig ontwikkeld en groeit door naar boven tot het niveau van de hoofdhuid. De haarbulbus groeit verder door naar beneden en wordt omringd door het dermale vetweefsel. Tijdens anageen fase VI, de laatste fase, groeit de haarschacht door boven de hoofdhuid en wordt ‘’zichtbaar haar’’.
Anageen subfasen I t/m V hebben een korte duur in tegenstelling tot anageen subfase VI. De duur van de totale anagene fase bepaalt de maximale lengte van het haar en is gemiddeld 3 jaar. De groeisnelheid van het haar is ongeveer 1 cm per maand. Bij een gezonde persoon bevinden 80-90% van de haarfollikels op de hoofdhuid zich in de anagene fase.